Sunday, 23 November 2025

Why Teddy Bears Still Matter in a Child’s World

 

In a world full of digital toys and fast-changing trends, it’s easy to forget the quiet power of something as simple as a teddy bear. Yet for many children, this soft, familiar companion plays a far more important role than we might imagine.

Teddy bears are often a child’s first comfort toy, offering reassurance during moments of uncertainty. Whether a child is starting school, visiting the doctor, or sleeping away from home, having a familiar teddy bear nearby helps them feel safe and understood. These early experiences with emotional support toys play a meaningful role in building confidence and resilience.

They’re also powerful tools for imaginative play. With just a bit of creativity, a teddy bear can become a superhero, a patient, a student, or a best friend. Through these pretend scenarios, children practice communication, problem-solving, and emotional expression. This type of child development play strengthens social and emotional skills that help them navigate real life.

Caring for a teddy bear—feeding it pretend snacks, tucking it into bed, taking it on family trips—encourages empathy. These small moments show children what it means to take care of someone else, making teddy bears one of the most valuable childhood toys for emotional development.

And then there are the memories. A well-loved teddy bear becomes a keepsake that stays with families for years, reminding parents of bedtime stories, milestones, and those precious early stages of growth.

In short, a teddy bear is more than a toy. It’s a child’s companion, comfort object, and imaginative partner. That’s why teddy bears for children remain one of the most meaningful gifts parents can offer—helping little ones feel secure, creative, and deeply cared for.

Sunday, 27 July 2025

Be Careful What You Dream Of

 This text is part of the Book Espresso project. A dictionary, and some exercises are waiting for you on our e-learning platform. This is the link: https://www.e-course.pl/moodle/course/view.php?id=13



 Be Careful What You Dream Of


When I was a little girl, I used to spend at least a month every summer at my grandparents’ holiday home. It was a simple place tucked away in the countryside, with a wide terrace that became my imaginary kingdom.

My favourite thing in the world was playing “house” out there. My grandmother — practical and endlessly kind — had given me some real bits and bobs to make it feel authentic: an old spice cabinet, a few battered pots and pans, some mismatched cutlery, cushions, and little rugs. To me, it was magic. A proper little home of my own.

And of course, part of “playing house” meant keeping it clean. That was what I’d seen both my grandmothers do every single day — wiping, sweeping, scrubbing — always with purpose and pride. One of my greatest joys was brooming the stairs and giving them a good wash.

Now, that particular activity was strictly off-limits. The stairs were steep and got slippery when wet — definitely not safe for a child. But I found my moments. While my grandparents were having their afternoon siesta or popping out for groceries, I’d seize the opportunity. Armed with a broom and a bucket, I’d get to work, completely absorbed in my little domestic dream.

Fast forward forty years... and here I am, still sweeping and scrubbing stairs. Only now it’s not pretend. It’s life.



So, the moral of the story? 
Be careful what you dream of.

Or, if you’re the affirming type, make sure you affirm in detail — right down to the mop and bucket. 馃槀馃槄馃槅

P.S.This isn’t a complaint — just a gentle smile at how things come full circle.


This text is part of the Book Espresso project. A dictionary, and some exercises are waiting for you on our e-learning platform. This is the link: https://www.e-course.pl/moodle/course/view.php?id=13

Sunday, 8 June 2025

Jest bezpiecznie! You are safe!

Inspiracja do tego postu pochodzi z "Niezwyk艂y m贸zg nastolatka"  Hohnen, B., Gilmour J. i Mruphy, T., PWN 2023

Ten post to bardziej moje notatki i troch臋 przemy艣lenia, wi臋c wybaczcie brak formy, ale mo偶e by膰 ciekawie.

* M贸zg jest tr贸jdzielny: m贸zg instynktowny (pie艅, oddychanie), m贸zg emocjonalny, m贸zg my艣l膮cy.

* M贸zg emocjonalny jest 艂膮cznikiem. Czasami sygna艂y wysy艂ane z niego s膮 tak silne, 偶e m贸zg my艣l膮cy nie mo偶e pracowa膰.  :) Mam 150 przyk艂ad贸w na to przed oczami.

* 呕eby si臋 uczy膰 m贸zg my艣l膮cy musi czu膰 si臋  bezpieczny. Kiedy czuejmy si臋 bezpiecznie jeste艣my bardziej w stanie go uruchomi膰!

Ale co to w艂a艣ciwie oznacza bezpieczne?

Dla dzieci i m艂odzie偶y jest to m.in., 偶e NIE czuj膮 si臋 oceniane.

A my nie oceniamy. Ale to nie znaczy to, 偶e nie sprawdzamy wiedzy. Sprawdzamy!

* NIE mamy formalnych test贸w (pr贸cz grup egzaminacyjnych)  - pracujemy w ma艂ych grupach i jeste艣my w stanie sprawdza膰 wiedz臋 na 100 r贸偶nych sposob贸w nie nazywaj膮c tego testem. Chyba wszyscy widzieli nasze projekty?

* NIE mamy sformalizowanych dyktand - mamy swoje tajemnicze sposoby sprawdzi膰 jak nasi uczniowie radz膮 sobie z pisowni膮.

* NIE mamy oce艅 z pracy domowej - prace wymagamy, ale nie oceniamy

* NIE mamy oce艅 za zachowanie - dobre zachowanie w szkole tradycyjnie jest innym poj臋ciem ni偶 u nas. U nas bywa g艂o艣no, siedzimy nie tylko przy stolikach, ALE jeste艣my dla siebie mili, zwracamy si臋 z szacunkiem, szanujemy przestrze艅, w kt贸rej si臋 znajdujemy. 

NIE mamy oce艅!

A co to oznacza?

To oznacza, 偶e u nas jest bezpieczne. Mo偶na si臋 podzieli膰 tym co by艂o w szkole, opracowa膰 sw贸j spos贸b uczenia si臋, rozwa偶y膰 r贸偶ne punkty widzenia.

Jest bezpieczne, a to oznacza, 偶e gdy tu przychodz臋, czuj臋 si臋 na swoim miejscu, chc臋 tu by膰, chc臋 by膰 cz臋艣ci膮 tego miejsca. Mam motywacje do dzia艂ania. 

Z drugiej stronie Wygotski (kto jest nauczycielem kojarzy) m贸wi艂, 偶e uczenie si臋 i rozw贸j zaczynaj膮 si臋 tam gdzie ko艅czy si臋 strefa komfortu, ale jeste艣my zbyt daleko od strefy paniki (tam gdzie jest stres, niepok贸j i panika). 

Gdzie jest ta strefa? Nie ma  na to mapy. Dla ka偶dego granica jest indywidualna .

Dla tego w艂a艣nie tak wa偶ne jest dla nas indywidualne podej艣cie, mo偶liwe tylko w ma艂ych grupach.  

Dla tego tak wa偶na profesjonalna uwa偶no艣膰 - czyli znajomo艣膰 uczni贸w na tyle dobrze, by wiedzie膰 gdzie s膮 ich granice, gdzie znajduje si臋 ich w艂asna strefa uczenia si臋. 

Czy to by艂o chaotyczne? Pewnie tak. Ale chwilowo nie mam czasu, 偶eby ten tekst "obrobi膰" . A temat jest naprawd臋 wa偶ny! 

Sunday, 18 May 2025

O samodzielno艣ci

 Inspiracja do tego postu zaczerpn臋艂am z  Montessori, M.  „Co powiniene艣 wiedzie膰 o swoim dziecku”, PWN Warszawa 2020

 Je偶eli nie znacie filozofie Marii Montessori to zach臋cam do zapoznania si臋, zw艂aszcza „nowym” rodzicom, tj. rodzicom ma艂ych dzieci.

Jest wiele rzeczy, kt贸re lubi臋 i kt贸re mi si臋 podobaj膮. A jedna, i chyba najwa偶niejsza z nich to uczenie dzieci samodzielno艣ci.

Kto do艣wiadczy艂 samodzielne zak艂adanie skarpetki czy buta przez ma艂ego dziecka, ten wie o czym m贸wi臋. A je偶eli jeszcze nie do艣wiadczyli艣cie tego, no to bierzcie potr贸jn膮 doz臋 cierpliwo艣ci i mo偶na obserwowa膰.

Chodzi mi o to, 偶e nam rodzicom nadal brakuje cierpliwo艣ci. Cz臋sto jest tak, 偶e za艂o偶ymy te przys艂owiowe skarpetki, bo jest szybciej. Bo ile mo偶na czeka膰? No d艂ugo, d艂ugo…

Pewnie powiecie, ale przecie偶 to jest ma艂e dziecko, a ja si臋 nim opiekuje najlepiej jak potrafi臋. Czy to nie w艂a艣nie na pomaganiu tym polega rodzicielstwo? Tak i nie.

Jedno jest pokaza膰 jak co艣 zrobi膰 i p贸藕niej wesprze膰 tego, a zupe艂nie inaczej jest wyr臋cza膰. Wyr臋czanie uczy dzieci niepewno艣ci i odejmuje samodzielno艣ci. Wyr臋czanie uczy dzieci: jeste艣 ma艂y, nieporadny, nie dasz rady, nie wiesz, nie umiesz. Zatem nie ka偶da pomoc jest potrzebna, a nawet mo偶e stanowi膰 przeszkod臋 dla rozwoju.

Ka偶dy wysi艂ek osi膮gni臋cia to droga do niezale偶no艣ci. Ka偶de osi膮gni臋cie to cegie艂ka w budowaniu w艂asnego „ja”.

Og贸lnie uwa偶am, 偶e sukces, niezale偶nie jaki, ma dwa sk艂adniki – lubi臋 tej aktywno艣ci oraz zrobi艂am j膮 sama.

Dzieci interesuj膮 si臋 wszystkim. Cz臋sto znany coachowie m贸wi膮, 偶eby piel臋gnowa膰 w艂asnego dziecka. Ale co to znaczy?

Jak wiecie nie jestem ani znan膮 ani coachem. Dla mnie ta piel臋gnacja dotyczy ciekawo艣ci oraz spostrzeganie to co tu i teraz, odnajdowanie ‘fajno艣ci’ w tym co nas otacza.

Wi臋c wspierajmy, ale nie przeszkadzajmy w rozwoju. Stwarzajmy warunki do niezale偶no艣ci.

Gdyby艣cie chcieli uzyska膰 list臋 rzeczy, kt贸re dzieci same powinny wykonywa膰 wed艂ug wieku, to prosz臋 o pozostawienie komentarza.


Thursday, 2 January 2025

Czas wolny

 Szcz臋艣liwego Nowego Roku!  馃巻馃巼馃帀

Zostaje nam jeszcze kilka wolnych dni zanim wr贸cimy do pracy i nasz艂o mnie napisa膰 o czasie wolnym.

Dla wszystkich nas czas wolny to ten, w kt贸rym nie pracujemy. Mhm, tylko, ja mog艂abym – naprawd臋 nie przesadzam, pracowa膰 mi臋dzy pa藕dziernikiem a czerwcem codziennie po co najmniej 12 godzin… Bez problemu – mog艂abym sprawdza膰 te prace, wystawia膰 te rachunki, pisa膰 te maile, t艂umaczy膰 te teksty, planowa膰 te lekcje… oj, jak ja bym mog艂a..

W艂a艣nie, 偶e NIE. ❌

Czasu wolnego te偶 planuj臋. Na prawd臋! Trzymam si臋 mojego kalendarza, wykonuj臋 zada艅, wpisuj臋, skre艣lam, doklejam karteczki. Zacz臋艂am wpisywa膰 czas wolny – ca艂y weekend, wakacje. (tak mam papierowy kalendarz, ale o tym innym razem)

Czas wolny jest czasem dla mnie, mojej rodziny i przyjaci贸艂. Czas wolny nie jest po to by sk艂ada膰 pranie, my膰 pod艂ogi i gotowa膰 obiady – to s膮 obowi膮zki domowe. One te偶 maj膮 swoje miejsce w kalendarzu.

To samo robi臋 z moj膮 c贸rk膮 – ucz臋 j膮 zaplanowa膰 swoje zadania i swojego czasu wolnego. Czasu wolnego okre艣lam (mo偶e i nie艂adnie, ale za to obrazowo) jako czas ten, w kt贸rym le偶臋 na kanapie i d艂ubi臋 w nosie. Co robimy, jak d艂ugo i w jakiej kolejno艣ci zale偶y tylko i wy艂膮cznie od tego kto na co ma ochot臋. Dla tego w weekend podczas wsp贸lnego 艣niadania opowiadamy sobie kto co chcia艂by dzi艣 robi膰.

I chcia艂abym napisa膰 kilka s艂贸w o tym dlaczego czas wolny jest wa偶ny dla naszych dzieci opr贸cz „oczywistej oczywisto艣ci” :), 偶e czas wolny jest kluczowy dla ich zdrowego rozwoju i dobrostanu.

Rozw贸j kreatywno艣ci i wyobra藕ni

Czas wolny daje dzieciom przestrze艅 na swobodn膮 zabaw臋, kt贸ra jest nieoceniona w rozwijaniu ich kreatywno艣ci. Czy to budowanie zamk贸w z klock贸w, rysowanie, czy wymy艣lanie gier – takie aktywno艣ci ucz膮 dzieci my艣lenia poza schematami i rozwi膮zywania problem贸w.

Wzmacnianie samodzielno艣ci

Gdy dzieci maj膮 wolny czas, same decyduj膮, jak go sp臋dzi膰. To wa偶ny krok w budowaniu ich poczucia niezale偶no艣ci. Ucz膮 si臋 samodzielnie planowa膰 i podejmowa膰 decyzje, co wspiera ich rozw贸j emocjonalny i spo艂eczny.

Odpoczynek od presji i stresu

Dzieci, podobnie jak doro艣li, mog膮 odczuwa膰 stres zwi膮zany z wymaganiami codzienno艣ci. Czas wolny pomaga im si臋 zrelaksowa膰 i zregenerowa膰, co jest kluczowe dla ich zdrowia psychicznego.

Budowanie relacji

Czas wolny sprzyja sp臋dzaniu chwili z rodzin膮 i r贸wie艣nikami. Takie momenty s膮 nieocenione w budowaniu wi臋zi, kt贸re daj膮 dzieciom poczucie bezpiecze艅stwa i przynale偶no艣ci.

 dzie艅 Krainy Lodu, archiwum prywatne


Rozw贸j umiej臋tno艣ci spo艂ecznych

Swobodna zabawa z innymi dzie膰mi pozwala na nauk臋 wsp贸艂pracy, negocjacji, rozwi膮zywania konflikt贸w i dzielenia si臋. To naturalny spos贸b na rozw贸j kompetencji spo艂ecznych.

Odkrywanie pasji i zainteresowa艅

W czasie wolnym dzieci mog膮 eksperymentowa膰 z r贸偶nymi aktywno艣ciami, co pozwala im odkry膰, co naprawd臋 je interesuje. To cz臋sto pierwszy krok do znalezienia swojej pasji na ca艂e 偶ycie.

Korzy艣ci dla zdrowia fizycznego i psychicznego

Aktywny czas wolny, jak zabawa na 艣wie偶ym powietrzu czy sport, wspiera rozw贸j fizyczny, poprawia nastr贸j i daje dzieciom energi臋 na kolejne wyzwania.

Jak zapewniam mojemu dziecku odpowiedni膮 ilo艣膰 czasu wolnego?

  • Zach臋cam do swobodnej zabawy bez zorganizowanych plan贸w.

  • Pr贸buj臋 ogranicza膰 czas sp臋dzany przed ekranem. Ale, 偶eby ograniczy膰 trzeba mie膰 konkretn膮 ofert臋.

  • Zapewniam dost臋p do r贸偶norodnych materia艂贸w, kt贸re stymuluj膮 kreatywno艣膰 – klocki, kredki, gry planszowe itp.

  • Staram si臋 by膰 elastyczn膮 – czasami najprostsze formy zabawy s膮 najlepsze, przyk艂adowo zrobienie pikniku na pod艂odze pokoju w styczniu

A zatem jak sp臋dzasz ostatnie dni wolnego? 

Sunday, 12 November 2023

Horror Story! „Nie zrobi艂am, nie doko艅czy艂am”

 Co roku o tej porze, przypomina mi si臋 tekst, kt贸ry napisa艂am w 2020 lub 2021 roku... Co roku o tej porze miewam podobnie.... Co roku o tej porze m贸wi臋 sobie za rok b臋dzie inaczej... I jest ciut lepiej! Pracuj臋 nad tym, co roku, nie tylko o tej porze

 Przyznam Wam, 偶e dawno nie mia艂am tak napi臋tego pocz膮tku roku akademickiego.

W moim uniwersytecie na wiosn臋 w wyniku ataku hackerskiego utraci艂am zawarto艣ci swoich kurs贸w e-learningowych. A to oznacza, 偶e trzeba tworzy膰 od nowa, prawie od zero. Tylko powiem, 偶e stworzenie jednej godzinie dydaktycznej (45min) takiego kursu zajmuj臋 mi mi臋dzy p贸艂torej a trzech godzin. Jeden kurs ma tych godzin dydaktycznych 30, to ju偶 wiecie o co chodzi. Na semestr zimowy mia艂am do napisania jeden kurs (do pa藕dziernika), poprawi膰 drugi (do po艂owy pa藕dziernika) i przet艂umaczy膰 z polski na angielski dwa (do ko艅ca listopada). Do tego oczywi艣cie nauczam student贸w online i caaaaa艂y czas prowadz臋 „English with Maria”, no i jest rodzina...

Pami臋tam, 偶e by艂 taki jeden pi膮tek, w kt贸rym si臋 ju偶 pop艂aka艂am. Wygl膮da艂 on tak:

* 5:00 – pobudka, pisz臋 kurs,

* 07:30 – budz臋 dziecka, przytulam, robi臋 艣niadanie

* 08:30 -13:30 – zaj臋cia online ze studentami

* 13:45 – dobrze, 偶e kupi艂am te gotowe pierogi dwa dni temu, to jest obiad

* 14:00 – mam 30 minut spakowa膰 si臋 na zaj臋膰

* 14:50 – 18:30 – zaj臋cia English with Maria, sprz膮tanie sali, zabieram pizz臋 do domu

* 18:50 – dom, dobrze, 偶e jest druga po艂owa -dziecko ogarni臋te, rozbawione, prace odrobione, chwila dla wszystkich razem

* 20:30 – siadam z powrotem, bo s膮 mejle i rachunki…

Nie powiem o kt贸rej posz艂am spa膰, bo nie wypada – i tak jest d艂ugo.. zosta艂o mi masa rzeczy do zrobienia. Otworzy艂am kalendarz i si臋 za艂ama艂am – prace do sprawdzenia, nie mam zaplanowanych zaj臋膰 na przysz艂y tydzie艅, we wtorek koniec miesi膮ca, a po艂owa rachunk贸w nie wystawionych.

Tak, jest we mnie perfekcjonistka – lubi臋 mie膰 zrobione, pouk艂adane, a jak nie jest to mnie to denerwuj臋. Zaj臋艂o mi baaardzo d艂ugo, 偶eby si臋 do tego przyzna膰. Dalej ucz臋 si臋, 偶e jak si臋 z czym艣 nie „wyrobi艂am” to 艣wiat si臋 nie zawali. Poprosi艂am swojej kierownik o przesuni臋cie terminu ko艅cowego, dodatkowe zaj臋cia ze studentami zaplanowa艂am w styczniu, a nie w listopadzie. Na mojej poczty e-mail ustawiam auto-responder - w takich napi臋tych dniach i odpowiadam tylko na naprawd臋 pilne sprawy. Rozpisa艂am priorytety na kolorowych karteczkach i zaplanowa艂am ponownie nast臋pny tydzie艅. Wiedzia艂am, 偶e dla zdrowia fizycznego i psychicznego nie mog艂am pracowa膰 w weekend. Musia艂am odpocz膮膰, musia艂am by膰 razem w moim dzieckiem. Kula ziemska si臋 nie zatrzyma艂a, dziecko by艂o szcz臋艣liwe, ja te偶. Odpocz臋艂am i wr贸ci艂am nowymi si艂ami w poniedzia艂ek do swojego kolorowego kalendarza.

A wieczorami odkry艂am jog臋 dla nauczycieli – joga z 膰wiczeniami na plecy i 偶ycie jest ciut lepsze. 


I tak to by艂o....  



Thursday, 27 July 2023

Nie ma sensu chodzi膰 teraz na angielski

 Dzie艅 dobry,

Dzi艣 b臋dzie o tym dla czego wa偶ne jest rozpocz膮膰 nauki j臋zyk贸w obcych jak najwcze艣niej. Cz臋sto s艂ysz臋 „Nie ma sensu chodzi膰 teraz na angielski. Moje dziecko ma dopiero 2 lata, co mu z tego przyb臋dzie. Przecie偶 nawet po polsku nie umie m贸wi膰 dobrze.” 馃槒

Nie zgadzam si臋 z tym, oj bardzo si臋 nie zgadzam. Uwa偶am, 偶e im wcze艣niej tym lepiej. Dla czego?

Zaczn臋 od mojej ulubionej Marii Montessori. Wed艂ug niej rozw贸j j臋zykowy nast臋puje w kilku etapach:

* Do oko艂o 6 miesi膮ca 偶ycia, tj. zanim dziecko powiedzia艂o pierwsz膮 sylab臋 trwa okres wielkiego s艂uchania.

* Oko艂o 6m 偶ycia pojawiaj膮 si臋 pierwsze sylaby.

* Oko艂o 12 m 偶ycia pojawiaj膮 si臋 pierwsze s艂owa.

* Mi臋dzy 6 a 12 miesi膮ca mamy etap na艣ladownictwa, etap skupienia, etap ci臋偶kiej pracy u艂o偶enia buzi do wydania okre艣lonego d藕wi臋ku.

* Do ok. 2.5 lat dzieci maj膮 niesamowit膮 zdolno艣膰 przyswajania j臋zyka. I to s膮 fundamenty na kt贸rymi budujmy nasz膮 wiedz膮 i do艣wiadczenie jako doro艣li.


Wyjd藕my spoza filozofii Montessori.


Teoria okna optymalnego (Critical Period Hypothesis):

Teoria okna optymalnego sugeruje, 偶e istnieje okre艣lony okres w 偶yciu cz艂owieka, podczas kt贸rego przyswajanie j臋zyka obcego jest najbardziej skuteczne i naturalne. Wed艂ug niekt贸rych badaczy, ten okres mo偶e zako艅czy膰 si臋 oko艂o 7. roku 偶ycia, a czasami jeszcze wcze艣niej. Dzieci w wieku dw贸ch do trzech lat s膮 uwa偶ane za szczeg贸lnie podatne na przyswajanie d藕wi臋k贸w, akcent贸w i struktury j臋zyka, co mo偶e u艂atwia膰 im nauk臋 wielu j臋zyk贸w jednocze艣nie.


Teoria immersji j臋zykowej:

Wed艂ug tej teorii, dzieci w wieku dw贸ch do trzech lat mog膮 艂atwo przyswaja膰 j臋zyk obcy poprzez zaanga偶owanie w sytuacje, w kt贸rych s膮 nara偶one na nowy j臋zyk w naturalnym i autentycznym kontek艣cie, takim jak uczestniczenie w interakcjach z natywnymi u偶ytkownikami j臋zyka. Proces ten mo偶e by膰 podobny do tego, w jaki dzieci ucz膮 si臋 swojego pierwotnego j臋zyka poprzez codzienne do艣wiadczenia i kontakt z innymi lud藕mi.


Teoria aspekt贸w biologicznych:

Niekt贸rzy badacze uwa偶aj膮, 偶e istniej膮 biologiczne podstawy przyswajania j臋zyka, kt贸re wp艂ywaj膮 na zdolno艣膰 dzieci do nauki nowych j臋zyk贸w w m艂odym wieku. W tym podej艣ciu, kluczow膮 rol臋 odgrywaj膮 uk艂ad nerwowy i m贸zg, kt贸re w okresie wczesnego dzieci艅stwa s膮 bardziej plastyczne i zdolne do tworzenia nowych po艂膮cze艅 neuronowych. W wyniku tego dzieci mog膮 艂atwiej przyswaja膰 r贸偶ne d藕wi臋ki i wzorce j臋zykowe.


Teoria kontrastu:

Wed艂ug tej teorii, dzieci w wieku dw贸ch do trzech lat wykorzystuj膮 swoje wcze艣niejsze do艣wiadczenia z j臋zykiem ojczystym jako punkt odniesienia do przyswajania j臋zyka obcego. W miar臋 jak dzieci staj膮 si臋 bardziej 艣wiadome r贸偶nic mi臋dzy ich j臋zykiem ojczystym a j臋zykiem obcym, mog膮 zrozumie膰 lepiej struktury i regu艂y nowego j臋zyka.


Warto zaznaczy膰, 偶e proces przyswajania j臋zyka przez dzieci w wieku dw贸ch do trzech lat jest niezwykle z艂o偶ony i r贸偶ni si臋 w zale偶no艣ci od indywidualnych czynnik贸w, takich jak otoczenie, interakcje z innymi, genetyka, a tak偶e indywidualne zdolno艣ci poznawcze. Dzieci w tym wieku s膮 niezwykle plastyczne, co oznacza, 偶e maj膮 potencja艂 do szybkiego przyswajania r贸偶nych j臋zyk贸w, je艣li s膮 odpowiednio stymulowane i zach臋cane.